غضب بر بنی اسرائیل (قرآن)کلمه غضب در آیات بسیاری به کار رفته است که در بیشتر موارد، مراد غضب و خشم الهی است که شامل کافران و منافقان می شود. ۱ - گرفتار خشمبنی اسرائیل ، گرفتار خشم و غضب همیشگی خداوند هستند. «واذ قلتم یـموسی... وباءو بغضب من الله....»؛ و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: «ای موسی ! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات و خیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد.» موسی گفت: «آیا غذای پست‌تر را به جای غذای بهتر انتخاب می‌کنید؟! (اکنون که چنین است، بکوشید از این بیابان) در شهری فرود آئید؛ زیرا هر چه خواستید، در آنجا برای شما هست.» و (مهر) ذلت و نیاز، بر پیشانی آنها زده شد؛ و باز گرفتار خشم خدائی شدند؛ چرا که آنان نسبت به آیات الهی ، کفر می‌ورزیدند؛ و پیامبران را به ناحق می‌کشتند. اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند. («باءو» به معنای «بازگشتند» است و «باءو بغضب من الله»، یعنی بازگشتند در حالی که غضب و خشم خدا را به دوش کشیده، همراه داشتند. ) «.. ولو ءامن اهل الکتـب...»؛ شما بهترین امتی بودید که به سود انسانها آفریده شده‌اند؛ (چه اینکه) امر به معروف و نهی از منکر می‌کنید و به خدا ایمان دارید. و اگر اهل کتاب ، (به چنین برنامه و آیین درخشانی،) ایمان آورند، برای آنها بهتر است! (ولی تنها) عده کمی از آنها با ایمانند، و بیشتر آنها فاسقند، (و خارج از اطاعت پروردگار) «... وبآءو بغضب من الله...»؛ هر جا یافت شوند، مهر ذلت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به خدا، (و تجدید نظر در روش ناپسند خود،) و (یا) با ارتباط به مردم (و وابستگی به این و آن)؛ و به خشم خدا، گرفتار شده‌اند؛ و مهر بیچارگی بر آنها زده شده؛ چرا که آنها به آیات خدا، کفر می‌ورزیدند و پیامبران را بناحق می‌کشتند. اینها بخاطر آن است که گناه کردند؛ و (به حقوق دیگران،) تجاوز می‌نمودند. ۲ - سبب سقوطگرفتاری بنی اسرائیل به غضب الهی ، سبب سقوط و هلاکت آنان شد. «یـبنی اسرءیل...»؛ ای بنی اسرائیل! ما شما را از چنگال دشمنتان نجات دادیم؛ و در طرف راست کوه طور ، با شما وعده گذاردیم؛ و «منّ» و «سلوی» بر شما نازل کردیم! «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم ولاتطغوا فیه فیحل علیکم غضبی ومن یحلل علیه غضبی فقد هوی»؛ بخورید از روزیهای پاکیزه‌ای که به شما داده‌ایم؛ و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوط می‌کند! ۳ - عوامل غضب۳.۱ - ارتدادارتداد و گمراه شدن بنی اسرائیل به دست سامری، عامل خشم و غضب موسی علیه‌السّلام بر آنان شد. «قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری»؛ فرمود: «ما قوم تو را بعد از تو، آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت!» «فرجع موسی الی قومه غضبـن اسفا قال یـقوم...»؛ موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت و گفت: «ای قوم من! مگر پروردگارتان وعده نیکویی به شما نداد؟! آیا مدّت جدایی من از شما به طول انجامید، یا می‌خواستید غضب پروردگارتان بر شما نازل شود که با وعده من مخالفت کردید؟!» ۳.۲ - پذیرش ولایت کافرانپذیرش ولایت کافران و دوستی با آنان، سبب غضب خداوند بر بنی اسرائیل است. «لعن الذین کفروا من بنی اسرءیل...»؛ کافران بنی اسرائیل، بر زبان داوود و عیسی بن مریم ، لعن (و نفرین) شدند! این بخاطر آن بود که گناه کردند، و تجاوز می‌نمودند. «تری کثیرا منهم یتولون الذین کفروا لبئس ما قدمت لهم انفسهم ان سخط الله علیهم...»؛ بسیاری از آنها را می‌بینی که کافران (و بت‌پرستان) را دوست می‌دارند (و با آنها طرح دوستی می‌ریزند)؛ نفس (سرکش) آنها، چه بد اعمالی از پیش برای ( معاد ) آنها فرستاد! که نتیجه آن، خشم خداوند بود؛ و در عذاب (الهی) جاودانه خواهند ماند. ۳.۳ - پیروی از سامریپیروی بنی اسرائیل از سامری و بی توجهی به وعده الهی ، زمینه ساز گرفتاری آنان به غضب خداوند شد. «قال فانا قد فتنا قومک من بعدک واضلهم السامری»؛ فرمود: «ما قوم تو را بعد از تو، آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت!» «فرجع موسی... قال یـقوم الم یعدکم ربکم وعدا حسنا افطال علیکم العهد‌ام اردتم ان یحل علیکم غضب من ربکم...»؛ موسی خشمگین و اندوهناک به سوی قوم خود بازگشت و گفت: «ای قوم من! مگر پروردگارتان وعده نیکویی به شما نداد؟! آیا مدّت جدایی من از شما به طول انجامید، یا می‌خواستید غضب پروردگارتان بر شما نازل شود که با وعده من مخالفت کردید؟!» ۳.۴ - طغیانگریطغیانگری بنی اسرائیل در استفاده از نعمتهای الهی _ ناسپاسی، اسراف و... باعث سیطره غضب الهی بر آنان شد. «یـبنی اسرءیل...»؛ ای بنی اسرائیل! ما شما را از چنگال دشمنتان نجات دادیم؛ و در طرف راست کوه طور، با شما وعده گذاردیم؛ و «منّ» و «سلوی» بر شما نازل کردیم! «کلوا من طیبـت ما رزقنـکم ولاتطغوا فیه فیحل علیکم غضبی...»؛ بخورید از روزیهای پاکیزه‌ای که به شما داده‌ایم؛ و در آن طغیان نکنید، که غضب من بر شما وارد شود و هر کس غضبم بر او وارد شود، سقوط می‌کند! ۳.۵ - قتل انبیاکشتن پیامبران الهی به دست بنی اسرائیل، موجب غضب خدا بر آنان شد. «واذ قلتم یـموسی... وباءو بغضب من الله ذلک بانهم... ویقتلون النبیین بغیر الحق....»؛ و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: «ای موسی! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات و خیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد.» موسی گفت: «آیا غذای پست‌تر را به جای غذای بهتر انتخاب می‌کنید؟! (اکنون که چنین است، بکوشید از این بیابان) در شهری فرود آئید؛ زیرا هر چه خواستید، در آنجا برای شما هست.» و (مهر) ذلت و نیاز، بر پیشانی آنها زده شد؛ و باز گرفتار خشم خدائی شدند؛ چرا که آنان نسبت به آیات الهی ، کفر می‌ورزیدند؛ و پیامبران را به ناحق می‌کشتند. اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند. «.. وبآءو بغضب من الله... ذلک بانهم... ویقتلون الانبیآء بغیر حق...»؛ هر جا یافت شوند، مهر ذلت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به خدا، (و تجدید نظر در روش ناپسند خود،) و (یا) با ارتباط به مردم (و وابستگی به این و آن)؛ و به خشم خدا، گرفتار شده‌اند؛ و مهر بیچارگی بر آنها زده شده؛ چرا که آنها به آیات خدا ، کفر می‌ورزیدند و پیامبران را بناحق می‌کشتند. اینها بخاطر آن است که گناه کردند؛ و (به حقوق دیگران،) تجاوز می‌نمودند. ۳.۶ - کفر به آیاتکفر همیشگی بنی اسرائیل به آیات الهی، علت گرفتاری آنان به غضب خداوند است. «واذ قلتم یـموسی... وباءو بغضب من الله ذلک بانهم کانوا یکفرون بـایـت الله....»؛ و (نیز به خاطر بیاورید) زمانی را که گفتید: «ای موسی ! هرگز حاضر نیستیم به یک نوع غذا اکتفا کنیم! از خدای خود بخواه که از آنچه زمین می‌رویاند، از سبزیجات و خیار و سیر و عدس و پیازش، برای ما فراهم سازد.» موسی گفت: «آیا غذای پست‌تر را به جای غذای بهتر انتخاب می‌کنید؟! (اکنون که چنین است، بکوشید از این بیابان) در شهری فرود آئید؛ زیرا هر چه خواستید، در آنجا برای شما هست.» و (مهر) ذلت و نیاز، بر پیشانی آنها زده شد؛ و باز گرفتار خشم خدائی شدند؛ چرا که آنان نسبت به آیات الهی، کفر می‌ورزیدند؛ و پیامبران را به ناحق می‌کشتند. اینها به خاطر آن بود که گناهکار و متجاوز بودند. «.. وبآءو بغضب من الله... ذلک بانهم کانوا یکفرون بـایـت الله...»؛ هر جا یافت شوند، مهر ذلت بر آنان خورده است؛ مگر با ارتباط به خدا، (و تجدید نظر در روش ناپسند خود،) و (یا) با ارتباط به مردم (و وابستگی به این و آن)؛ و به خشم خدا ، گرفتار شده‌اند؛ و مهر بیچارگی بر آنها زده شده؛ چرا که آنها به آیات خدا، کفر می‌ورزیدند و پیامبران را بناحق می‌کشتند. اینها بخاطر آن است که گناه کردند؛ و (به حقوق دیگران،) تجاوز می‌نمودند. ۳.۷ - گوساله پرستیگوساله پرستی بنی اسرائیل، موجب تهدید آنان به غضبی شدید و نزدیک از سوی خداوند شد. «ان الذین اتخذ وا العجل سینالهم غضب من ربهم...»؛ کسانی که گوساله را (معبود خود) قرار دادند، بزودی خشم پروردگارشان، و ذلّت در زندگی دنیا به آنها می‌رسد؛ و اینچنین، کسانی را که (بر خدا) افترا می‌بندند، کیفر می دهیم! ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۳۸۸، برگرفته از مقاله «غضب بر بنی اسرائیل». |